Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 31 Mart 2019 Pazar günü yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde seçim kurulları ile sandık kurullarının görev ve yetkilerini duyurarak, köy muhtarlığı ve ihtiyar meclisi üyeliği ile mahalle muhtarlığı ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde uygulanacak usul ve esasları belirledi.
Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayımlanan YSK kararlarına göre, il, ilçe ve geçici ilçe seçim kurulları ile sandık kurullarının görev ve yetkilerine ilişkin genelge yayımlandı. Bu kapsamda sandıkların konulacağı yerlerin belirlenmesinde yapılacak işlemler, engelli seçmenlerin oy kullanmasını kolaylaştırmak amacıyla alınabilecek tedbirler, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle bina sorumlularının görev, yetki ve sorumluları dikkate alınarak, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle, bina sorumlularının ve güvenlik görevlilerinin oy kullanma usulleri tespit edildi.
Genelge ile sandık kurullarının oluşumu, görev ve yetkileriyle, yapacakları iş ve işlemler, oy verme şekli, şikayet ve itirazlar ile ilgili esas ve usuller de düzenlendi. Buna göre, sandık kurulu bir başkan, 6 asıl ve 6 yedek üyeden oluşacak. Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık edecek.
İdare amirleri, zabıta amir ve memurları, Askeri Ceza Kanunu'nun 3. maddesinde yazılı sivil memurlar dahil askeri kişiler, TBMM üyeleri ve adaylar sandık kurullarına seçilemeyecek. Sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına, sandığın konulduğu bina ve çevresi ise bina sorumlusuna ait olacak.
SANDIK KURULU ÜYELERİ "ANT İÇEREK" GÖREVE BAŞLAYACAK
Sandık kurulu üyeleri 30 Mart 2019 Cumartesi günü göreve başlayacak ve oyların sayımına ilişkin belgeler ilçe seçim kuruluna teslim edilinceye kadar aralıksız çalışacak.
Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde birer birer ant içecek. Başkan ve üyeler herkesin huzurunda şu şekilde yemin edecek:
"Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için görevimi kanuna göre, dosdoğru yapacağıma, namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine ant içerim."
Sandığın konulacağı yer, ilçe seçim kurulunun denetiminde sandık kurulunca kararlaştırılacak. Sandığın konulacağı yerlerin belirlenmesinde, seçmenin oyunu kolaylıkla, serbestçe ve gizli bir şekilde verebilmesi göz önünde bulundurulacak.
OY VERME SAATLERİ BELLİ OLDU
Oy verme işlemi 31 Mart 2019 Pazar günü gerçekleştirilecek. YSK'nın daha önce güneşin doğuş ve batış saatindeki farklılıkları dikkate alarak verdiği karar doğrultusunda oy verme işleminin başlangıç ve bitiş saati 32 ilde 07.00-16.00 olarak uygulanacak.
Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis dışındaki illerde ise oy verme işlemi 08.00-17.00 saatlerinde yapılacak.
TURUNCU, MAVİ, SARI VE BEYAZ RENKLİ OY PUSULALARI OLACAK
Seçmenler; il genel meclisi üyeliklerine ilişkin TURUNCU renkli birleşik oy pusulasını; belediye başkanlığına ilişkin MAVİ renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclisi üyeliğine ilişkin SARI renkli birleşik oy pusulalarını; büyükşehirlerde (Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon ve Van) ise büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin BEYAZ renkli birleşik oy pusulasını; köy seçimlerinde köy muhtarı ile ihtiyar meclisi üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulasını; mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ile ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı olduğu oy pusulasını aynı zarfa koyarak oylarını kullanacak.
Oy verme günü sandık başına gelen seçmenler, sandık kurulu önüne kurul başkanı tarafından sıra ile birer birer alınacak. Hamileler, hastalar ve engelliler sıra ile bekletilmeden oylarını kullanacak. Yaşlıların da sıra bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilebilecek. Bu seçmenlere yardım eden seçmen de öncelikle oy kullanabilecek.
Seçmen sandık kurulu başkanının açıkladığı şekilde hareket ettikten sonra kapalı oy verme yerinden çıkıp zarfı sandığa bizzat atacak. Kurul başkanı oyunu kullanan seçmene kimlik kartını verirken seçmen listesindeki adının karşısına imza cetveli kullanarak imzasını attıracak.
İmza atmasını bilmiyor veya herhangi bir sakatlığı nedeniyle imza atacak durumda değilse sol elinin başparmağını basacak. Sol elinin başparmağı olmayanların hangi parmağını bastığı listenin imza bölümüne ayrıca yazılacak. Hiç parmağı olmayan seçmenin durumu ise adı karşısına yazılıp başkan tarafından imzalanacak.
Sandık kurulu başkanı, oyunu kullanmış, mührünü teslim etmiş ve sandık seçmen listesini imzalamış seçmenlerin, seçmen bilgi kağıdının arka yüzünü imzalayıp mühürledikten sonra kimliğiyle kendisine iade edecek. Sandık kurulu başkanları, bu işlemlerin düzenli bir biçimde yapılıp yapılmadığını denetleyecek.
Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan önce danışmak veya görüşmek amacıyla başka bir yere gitmesine veya sandık çevresinden başka bir kimseyle görüşmesine izin verilmeyecek. Kapalı oy verme yerine girmeyen veya birleşik oy pusulası ile oy zarfını aldığı halde oy kullanmayan seçmenden birleşik oy pusulası, zarf ve mühür geri alınacak.
Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek ancak oy pusulasını hazırlamak için kapalı oy verme yerinde, normal süreden fazla kalan seçmenler, kurul başkanı tarafından makul bir süre verilerek uyarılacak. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen, çıkarılacak.
SAYIM VE DÖKÜM AÇIK YAPILACAK
Oy verme bitince, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan edecek ve oy vermenin bittiği saat tutanak defterine geçirilecek. Oy sandıkları, oy verme bitiş saatinden önce açılamayacak.
Oyların sayım ve dökümüne derhal başlanacak, açık ve aralıksız yapılacak. Sandık kurulu başkanı, sayım ve döküm işine başlamadan önce, sayım ve döküm cetvellerinin boş ve yazısız olduğunu hazır bulunanlara gösterecek. Sayım ve döküm açık olarak yapılacak. Oy verme yerinde bulunanlar, sayım ve dökümü izleyebilecek.
Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" filigranı bulunmayan kağıttan imal edilmiş, YSK amblemi, ilçe seçim kurulu mührü, sandık kurulu mührü yer almayan, tamamı yırtılmış, ilçe seçim kurulu ve sandık kurulu mührü dışında herhangi bir mühür, imza, yazı, parmak izi veya herhangi bir işaret bulunan zarflar geçersiz sayılacak.
Ancak, üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılacak. İtiraza uğrayan zarflar ile itiraza uğramadan geçersiz sayılan zarflar, başkan tarafından bir kenara ayrılacak. Sandık kurulu, bütün zarflar kontrol edildikten sonra, itiraza uğrayan zarfları inceleyerek, geçerli veya geçersiz sayılması yönünde kararını verecek.
Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde; büyükşehirlerde, sırasıyla büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlık; diğer illerde, sırasıyla belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü gerçekleştirilecek.
Aynı zarf içinde birden fazla oy pusulası bulunacağından, zarf içinden eksik oy pusulası çıkmış ise eksik çıkan oyların hangi seçim türüne ait olduğu ve sayısı ile içinden hiç oy pusulası çıkmayan boş zarf sayısı toplamı, zarfların açılması bittikten sonra tespit edilip sandık sonuç tutanağına işlenecek.
Zarfın içinden aynı seçim türüne ait birden fazla oy pusulası çıkmış olması halinde, sadece bu seçim türüne ait oy pusulaları hesaba katılmayacak, diğerleri hesaba katılacak. Zarfta kullanılması gereken oy pusulalarından biri veya birkaçı eksik çıksa bile, zarftan çıkan diğer oy pusulaları hesaba katılacak.
GEÇERLİ OLMAYAN OY PUSULALARI
Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunmayan, arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan, hiçbir yerine "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmamış olan, birden fazla siyasi partiye veya bağımsız adaya ayrılan alanlara "TERCİH" veya "EVET" mührü basılmış olan, birden fazla siyasi partiye veya bağımsız adaya ayrılan alana taşmış "TERCİH" veya "EVET" mührü bulunan, sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş olan, bütünlüğü bozulacak şekilde yırtılmış veya koparılmış olan, üzerine "TERCİH" veya "EVET" mührü dışında veya "TERCİH" veya "EVET" mührü yerine herhangi bir özel işaret, herhangi bir isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılmış olan, üzerinde siyasi partilere veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin bir şekilde ve özel olarak karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan, üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar veya harfler veya sayılar yazılmış veya şekiller çizilmiş olan birleşik oy pusulaları geçerli olmayacak.
YSK genelgesinde, oy pusulalarını geçersiz kılmayacak durumlar da şöyle belirlendi:
- Zarfların açılması veya oyların okunması sırasında yırtılması, bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması,
- Herhangi bir şekilde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak amacıyla yapıldığının anlaşılamaması,
- Katlanarak zarfa konulması sebebiyle "TERCİH" veya "EVET" mührü ile oy pusulasının arkasına basılan sandık kurulu mühür izinin oy pusulasının diğer kısımlarına geçmesi,
- Bir siyasi parti veya bağımsız aday alanına basılan "TERCİH" veya "EVET" mührünün alanları ayıran çizgili bölgeye taşmış olması,
- Başka bir siyasi parti veya bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, siyasi parti veya bağımsız aday alanına birden çok "TERCİH" veya "EVET" mührü basılması,
- Yetkili seçim kurulları tarafından gönderilen ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı bulunan oy pusulalarının arkasının, sandık kurullarının ihmaliyle mühürlenmemiş olması.
- Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim türüne ait olanının geçersiz olması, diğerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.
Sandık kurulları, seçim sonucuna ilişkin her seçim türüne ait kağıt ve belgeleri ayrı ayrı olmak üzere, ilçe seçim kuruluna teslim etmek için belirtilen şekilde hazırlayacak.
Hazırlanan mühürlü torba ve sandık kurulu mührü, ilçe seçim kurulu başkanlığınca yapılacak düzenlemeye göre; sandık kurulu başkanı ile ad çekme yoluyla belli edilecek en az iki üye tarafından hiçbir gecikmeye meydan verilmeksizin ve hiçbir yere uğranmaksızın en kısa zamanda, ilçe seçim kurulu başkanına veya görevli geçici ilçe seçim kurulu başkanına teslim edilir. Bu maddeye aykırı hareket edenler hakkında cezai kovuşturma yapılacak.
MUHTARLIK VE İHTİYAR HEYETİ ÜYELİĞİ SEÇİMLERİ
YSK, Resmi Gazete'de yer alan bir başka kararında ise köylerde siyasi parti kuruluşlarının bulunmamasını da göz önüne alarak, köy muhtarı, köy ihtiyar meclisi üyeliği, mahalle muhtarı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde uygulanacak usul ve esasları belirledi.
Buna göre, köy muhtarlığı ve ihtiyar meclisi üyeliği seçimlerinde her köy; mahalle muhtarı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde de her mahalle bir seçim çevresi olacak. Ancak dağınık mahalle ve yerleşim yerleri bulunan köylerde veya köylerin birbirine yakın olduğu durumlarda seçim sandıklarının bir tek mahallede veya bir köyde toplanması, seçim gününden en az bir hafta önce ilan edilmek koşuluyla ilçe seçim kurulunca kararlaştırılabilecek.
Köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği, mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde adaylık usulü bulunmadığından, seçime girecek kişiler, seçime gireceklerini belirterek ve kendilerini tanıtarak sınırlı olarak etkinlik gösterebilecek. Adaylık söz konusu olmadığından, bu seçimlere katılmak isteyenler seçim kanunlarında siyasi partilere ve bağımsız adaylara tanınan propaganda hakkından yararlanamayacak. Ancak seçime girecek kişiler oy verme gününden önce resimli veya kendisini yazı ile tanıtıcı nitelik taşıyan el ilanı mahiyetindeki matbuaları dağıtabilecek.
Bu seçimler için kullanılacak oy pusulaları adaylar tarafından beyaz kağıda bastırılabilecek, her türlü araçla (bilgisayar, daktilo, fotokopi ve teksir gibi) çoğaltılabilecek veya kapalı oy verme yerinde seçmenler tarafından beyaz kağıda da yazılabilecek.
Muhtar ile ihtiyar meclisi/heyeti üyelerinin seçiminde; muhtar ile o seçim çevresinden seçilmesi gereken ihtiyar meclisi/heyeti üye sayısı kadar ismin birlikte yazılı olduğu oy pusulası kullanılacak, oy pusulası üzerine "Muhtar" veya "Muhtar Adayı" ile "Üye Adayı", "İhtiyar Meclisi Üyesi" veya "İhtiyar Heyeti Üyesi" sözcükleri yazılabilecek.
Muhtar ile ihtiyar meclisi/heyeti üyelerinin seçiminde kullanılacak oy pusulalarına, köy ihtiyar meclisine son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre; nüfusu 1000'e kadar olan köylerde 8, 1001'den 2000'e kadar olan köylerde 10, 2000'den fazla olan köylerde 12, mahalle ihtiyar heyeti üyeliği için de 8 isim yazılacak. Söz konusu seçim çevresinden seçilen ihtiyar meclisi/heyeti üyesinden en çok oy alandan başlamak üzere yarısı asıl, diğer yarısı da yedek üye olacak.
Oy pusulaları için ancak beyaz kağıt kullanılabilecek ve renkli kağıtlara basılmış veya yazılmış oylar geçersiz sayılacak. Muhtarlık ve ihtiyar meclisi/heyeti oy pusulaları, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclisi üyeliği seçimleri oy pusulası ile aynı zarfa konularak ilgili oy sandığına atılacak. Ancak seçim bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde, muhtarlık ve ihtiyar meclisi/heyeti oy pusulaları ayrı zarfa konularak bu zarfın ayrı sandığa atılması mümkün olabilecek.
Köy ve mahalle seçimlerinde kullanılacak basılı veya yazılı oy pusulalarındaki isimlerden bir veya birkaçının çizilerek oy kullanılabileceği gibi, çizilenlerin yerine o seçim çevresinde seçilecek kişi sayısını geçmemek üzere başka isimler de yazılabilecek. Muhtar ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeliği seçimi oy pusulalarına "EVET" veya "TERCİH" yazılı mührün basılmasına gerek olmayacak ancak "EVET" veya "TERCİH" mührü basılmış olan oy pusulaları da geçerli sayılacak.
