Maydanozgiller familyasına ait şifalı bir bitki olan rezene, Latincede Foeniculum vulgare L. olarak tanımlanır. Koyu renkli ve kendine has kokusuyla yemeklere tat veren bir bitki olan rezene, demlenerek çay olarak da tüketilir.
Sodyum, potasyum, fosfor ve kalsiyum gibi değerli mineraller barındıran bitki, A ve C vitaminleri açısından da zengindir. Rezene bitkisinin kökü, uzun yıllar boyunca kabızlık ve gaz problemlerinin giderilmesi için kullanılmış, yaprakları ise çay olarak demlenerek pek çok farklı rahatsızlığın iyileştirilmesi için tüketilmiştir. Rezene yapraklarından yapılan çayın yaklaşık olarak %80 ila 90'ı fenkton, %4 ila 6'sı uçucu yağ, %3 ila 10'u flavonoidler, sabit yağ, furanokumarinler ve %1 ila 10'u estragolden oluşur.
Mide ve bağırsak sistemi rahatsızlıklarının giderilmesi, solunum sistemi hastalıklarının iyileştirilmesi, migren gibi baş ağrıların rahatlatılması gibi pek çok farklı amaçla tüketilen rezene çayı, günümüzde anne sütü miktarının arttırılması ve bebeklerin gaz problemlerinin giderilmesi için de sıklıkla kullanılır. Rezene çayının bebeklere faydaları konusuna geçmeden önce rezene çayını yakından tanımak gerekir.
Rezene çayı nedir?
Son yıllarda emziren annelerin süt miktarının artırılmasının yanı sıra anne ve bebeklerde gaz problemlerinin giderilmesi için de sıklıkla tüketilmeye başlanan rezene çayı, Akdeniz bölgesi bitkilerinden biri olan rezeneden yapılır. Anadolu'da arapsaçı olarak da bilinen ve maydanozgiller familyasına ait olan bitkinin boyu yaklaşık 1,5 metre uzunluğundadır.
Koyu renge sahip bitkinin kök ve tohumları, halk arasında kabızlık ve gaz problemlerinin iyileştirilmesi için sıklıkla kullanılır. Çay yapımında kullanılan bitkinin yaprakları da aromatik bir tada ve karakteristik bir kokuya sahiptir. Çay, genellikle bitkinin tohumlarıyla ve yaprakları kullanılarak yapılır. Yapılan araştırmalar ışığında, rezene bitkisinin tohumlarının çiğnenmesinin tükürükte bulunan nitrit miktarını artırdığı ve böylece tansiyonu düzenlediği görülmüştür.
Rezenenin yaprak ve tohumlarından yapılan çayın, A ve C vitaminleri açısından zengin olduğu ve mide bağırsak problemlerinin giderilmesi amacıyla kullanıldığı da bilinir. Kolesterole iyi geldiği düşünülen bu şifalı bitkinin pek çok farklı hastalığı önlediğine dair görüşler bulunur. Vücudun ihtiyaç duyduğu vitamin ve mineraller açısından zengin olan rezeneden yapılan çayın faydaları konusuna geçmeden önce rezene çayının nasıl hazırlandığına göz atalım.
Rezene çayı nasıl hazırlanır?
Sağlığa pek çok faydası ve hastalıkları önleme konusunda etkili olduğu düşünülen rezene çayı, demlenmeye hazır poşetler hâlinde satın alınarak sıcak suyla kolayca demlenebileceği gibi aktardan alınan rezene yaprağı ve tohumları ile de hazırlanabilir. Bir cezvede su kaynatılırken başka bir kapta, 1 su bardağı rezene çayı için 1 çay kaşığı rezene tohumu ezilir.
Su kaynamaya başladığında ezilen tohumlar cezveye atılır. Arzuya göre rezene yaprağı da koyulabilir. Çay, bir-iki dakika kadar kısık ateşte kaynadıktan sonra ocak kapatılır ve 5 dakika kadar demlenmesi için bekletilir. Cezvedeki rezene çayı süzülerek fincana alınır ve soğumadan tüketilir. Tüm bitkisel çaylarda olduğu gibi rezene çayı da dikkatli ve az miktarda tüketilmelidir. Aşırı tüketimi sağlığa zararlı olabilir. Kusma, baş ağrısı ve alerji gibi yan etkileri görülebilir.
Medikal ilaçlarla birlikte tüketilmeden önce hekime danışılmalıdır. Gebelerin ve yaşlıların, rezene çayı ve diğer bitki çaylarını tüketmeden önce mutlaka hekimden görüş alması gerekir.
Rezene çayının faydaları nelerdir?
Vücutta bulunan serbest radikallerin yarattığı etkiler ile antioksidan maddeler arasındaki denge, zaman zaman bozulabilir. İmmün sistemin zayıflamasına bağlı olarak bazı sağlık problemlerine yol açabilen bu durum, bitkisel çaylarla dengelenebilir. Ancak bu ürünlerin az miktarda tüketilmesi farklı sağlık sorunlarının oluşmaması için son derece önemlidir. Düzenli olarak kullanılan ilaçların varlığında bitki çayları, hekime danışılarak kullanılmalıdır.
Rezene çayı da şifalı bitki çaylarından biridir. Anemi olarak tanımlanan kansızlığa da iyi geldiği düşünülen rezene çayının, ses kısıklığının giderilmesine ve toksinlerin atılmasına yardımcı olduğu düşünülür. Depresyon ve anksiyete gibi ruhsal problemlere de iyi geldiği düşünülen rezene çayı, kasları gevşeterek kişinin rahatlamasını sağlar. İdrar söktürücü özelliği olduğu için ödem oluşumunu engeller.
C vitamini bakımından zengin olan rezene çayı, cilt dokusunu yeniler ve kolajen yapının oluşmasını sağlayarak cildi canlandırır. Vitamin ve mineral bakımından zengin olduğundan olası enfeksiyonlara karşı bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak vücudu korur. Uygun miktarda kullanıldığında sağlık için pek çok faydası olduğu bilinen rezene çayı aşağıda sıralanan durumlarda da kullanılabilir:
Mide ve Bağırsak Sistemini Rahatlatır: Mide ve bağırsak motiletisini ya da farklı bir deyişle hareketliliğini artıran rezene çayı, sindirim sistemine ait şişkinlik, mide krampları, gaz ve kas spazmı gibi rahatsızlıkların giderilmesi için tüketilebilir. Ülsere neden olan bakterilerle mücadeleye yardımcı olduğu düşünülen rezene çayı, hastalığın belirtilerini hafifletebilir. Akşam yemeğinden sonra içildiğinde sindirimi kolaylaştırır ve tokluk hissi verir. Kabızlığa iyi geldiği de bilinir.
Solunum Sistemi Problemlerine İyi Gelir: Grip ve soğuk algınlığına bağlı olarak oluşan boğaz yangılarının giderilmesinin yanı sıra öksürüğe de iyi geldiği düşünülen rezene çayının uçucu bileşenlerinden olan anetol ve fenkonun, solunum yollarını rahatlattığı düşünülür. Vücutta bulunan patojenlere karşı immün sistemi destekler. Balgam söktürücü etkisinin yanı sıra burun kanallarının açılmasında da etkilidir. Boğaz ağrısı için gargara yapılarak kullanılabilir. Bronşit gibi hastalıkların iyileştirilmesinde etkili olabilir.
Kan Basıncını Düzenler: Tansiyonun düzenlenmesinde etkili olduğu bilinen rezene çayı, içeriğindeki potasyum sayesinde gerilen damarları rahatlatır. Hipertansiyona iyi geldiği düşünülür.
Metabolizmayı Hızlandırır: Rezene bitkisinin metabolizmayı hızlandırdığı bilinir. Yatmadan önce içilen bir bardak rezene çayı, gece boyunca metabolizmanın daha hızlı çalışmasını sağlar. Ayrıca sabah açlık hissinin de atlatılmasında etkili olduğundan diyet programıyla birlikte tüketilebilir.
Regl Sancılarını Azaltır: Kadınların büyük bir kısmının yaşadığı regl sancıları, rahmin kasılmasından kaynaklanır. Yoğun ağrıya sebep olan bu durumun hafifletilmesi için rezene çayı tüketilebilir. Rezene çayı vücut kaslarının gevşemesine de yardımcı olarak, âdet dönemlerinin daha kolay atlatılmasına yardımcı olabilir.
Baş Ağrısını Azaltır: Rezene çayının kas gevşetici etkisi nedeniyle baş ağrılarına da iyi geldiği düşünülür. Yapılan sınırlı çalışmalarda rezenenin santral etkili ağrı kesici etkisinin olduğu görülmüştür.
Anne Sütünü Artırır: Östrojen hormonunu uyardığı düşünülen ve galaktogog özelliğine sahip bir bitki olduğu bilinen rezene çayı, anne vücudunda daha fazla süt üretilmesini sağlayabilir. Sodyum ve potasyum mineralleri açısından zengin olması sebebiyle sıvı dengesini de sağlar. Emzirme döneminde rezene çayı kullanımı mutlaka hekim önerisiyle gerçekleşmelidir.
Bebeklerin Gaz Sancılarını Azaltır: Altı ay üzerindeki bebeklerin uyku düzeninin oluşmasında etkisi olduğu bilinen rezene çayı, bebeklere verilmeden önce mutlaka hekime danışılmalıdır.
Gözlerdeki Şişliği Giderir: Rezene çayının demlendikten sonra soğutularak pamuk yardımıyla göz çevresine sürülmesi, gözlerdeki şişliklerin azaltılmasında etkilidir.
Unutulmamalıdır ki, rezene çayında olduğu gibi diğer bitkisel çaylar üzerinde henüz yeterince çalışma yapılmamıştır. Bu yüzden hastalıkların etkin tedavisi için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Şifalı bitkilere ait çayların bebekler, çocuklar, gebeler, emziren anneler, yaşlılar ve sürekli ilaç kullanan kişiler tarafından tüketilmesi bazı sağlık problemlerine yol açabilir. Bu gibi durumların varlığında, bitkisel çayları tüketmeden önce hekiminize danışın. Sağlıklı günler dileriz.
Uzm. Dyt. Gözdenur Çavuş Uka
Kaynak: https://www.medicalpark.com.tr/rezene-cayinin-faydalari/hg-2277
