Uykusuzluk, bireylerin uykuya dalmalarını zorlaştıran ve engelleye, uykuda olduğu sürede sürekli uyanmasına neden olan, sabahları normalden çok daha erken saatte uyanmasına ve uyandığında yeniden uyuyamamasına sebep olan yaygın bir uyku bozukluğudur. Uykusuzluğun bir diğer ismi de insomnia’dır.
Uykusuzluk, bireylerde yorgun uyanmaya ve gün içerisinde enerji bulamamaya, odaklanamama sorunun ortaya çıkmasına ve ruh hallerinin olumsu etkilenmesine neden olmaktadır. Düzenli ve yeterli uyku alamayan bireyler, daha mutsuz, dalgın ve daha karamsar bir ruh haline bürünmektedir ve kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Uykusuzluk dikkat dağınıklığına, odaklanamama problemine ve hafıza sorunlarına yol açacağı için günlük hayatta sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Uykusuzluk, zaman zaman birçok kişinin yaşadığı bir sorundur. Bu sorun günler veya haftalar sürebilir. Uykusuzluk sorunu bir ay veya daha uzun süre devam ediyor ise o zaman bir doktora başvurulması gerekmektedir.
Sağlıklı ve yeterli bir uykunun tanımı kişiden kişiye göre değişmektedir ancak yetişkinler yeterli uykunun alınması için 6-8 saat uykuda geçirilmelidir. Bu saat aralığı çocuklarda ve yaşlılarda artmakta veya azalmaktadır. Uykusuzluk oldukça sık rastlanan bir sorundur. Yetişkinlerin %50 sinde görülen bu sorun, kronik uykusuzluk olduğunda ise 10 kişiden 1’inde görülmektedir. Ayrıca uykusuzluk, kadınlarda erkeklerden daha sık görülmektedir. Bu sıklık neredeyse iki katı kadardır.
UYKUSUZLUK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Uykusuzluk, kişiden kişiye göre farklı belirtiler göstermektedir ancak uykusuzluğun genelde pek çok kişide görülen bazı spesifik belirtileri de vardır.
Geceleri uyumakta zorluk çekme
Uyku süresince sık sık uyanma
Normal uyanma saatinden çok daha erken uyanma
Gece uyanıldığında tekrar uykuya dalamama
Uyanıldığında kendini yorgun hissetme
Gün içerisinde sık sık uyku gelmesi
Uykusuzluğa bağlı olarak normalde yapılmayacak hataları veya kazaları yapma
Yapılan işe veya herhangi bir aktiviteye konsantre olmakta zorluk çekme
Yorgunluk
Sinirli bir ruh hali
Unutkanlık
Anksiyete
UYKUSUZLUĞUN NEDENLERİ
Uykusuzluk, pek çok neden dolayısıyla oraya çıkabilen bir sorundur. Uykusuzluğun en sık rastlanan nedenlerinden biri duygusal ve psikolojik sorunlardır. Kişinin mutsuz ve üzgün olması, depresyona girmesi, travma sonrası stres bozukluğu yaşaması uykusuzluk problemine neden olan etkenlerdir. Duygusal ve psikolojik rahatsızlıkların yanı sıra fiziksel olarak çekilen acılar ve rahatsızlıklarda uykusuzluğa neden olmaktadır.
Uykusuzluğun diğer nedenleri ise şöyledir;
Stres, kaygı gibi duygular
Gürültü, ışık, soğuk, sıcak gibi çevresel faktörler
Tiroid hastalığı
Fazla miktarda kafein tüketimi
Fazla miktarda alkol ve sigara tüketimi
İlaç kullanımı
Aşırı miktarda yemek yenilmesi
Gece uyumayarak gün içerisinde uyumak
UYKUSUZLUK BOZUKLUĞU TANISI NASIL KONUR?
Bireyler uykusuzluk tanısının konulabilmesi için, uyuyamama sorunun en az 1 aydan beri devam etmesi ve sık sık görülmesi gerekmektedir. Uykusuzluk tanısının konulabilmesi için doktorun hastanın öyküsünü dinlemekte ve nedenin psikolojik mi yoksa fiziksel mi olduğunu saptamaktadır. Uykusuzluk fiziksel nedenlerden kaynaklanıyorsa uykusuzluğa neden olan etkeni bulmak için çeşitli testler yapılır.
Uykusuzluk tanısının konulabilmesi için doktorlar hastaya uyku düzenlerini ayarlayacak bir veya iki haftalık bir uyku çizelgesi verebilir ve uydukları süreleri takip etmelerini isteyebilir. Bunun yanı sıra hastanın uykudaki durumunun takip edilebilmesi için hastanın bir gece doktor gözetiminde kalması da istenebilir. Böylece hastanın, ne kadar süre uyanık kaldığı, uykuda nasıl nefes aldığı ve ne şekilde hareket ettiği, uyku esnasında beyin hareketleri daha net görülebilmektedir.
UYKUSUZLUK SORUNU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Uykusuzluk, ilaç tedavisi, psikoterapi gibi pek çok yöntem ile tedavi edilebilecek bir sorundur. Uykusuzluğun en yaygın tedavi yöntemlerinden biri ilaç tedavisidir. Uykusuzluğun tedavisi için verilen ilaçlar, kişilerin uykuya dalmalarına ve geceleri uyanmadan yeterli miktarda uyumalarına yardımcı olmaktadır. Genellikle birkaç haftalık için kullanım için verilen ilaçlar, uyku düzeni oluşturulduktan ve uykusuzluk sorunu aşıldıktan sonra bıraktırılmaktadır.
Uykusuzluğun tedavisinde kullanılan bir diğer yöntemde bilişsel davranışçı terapidir. Bu terapi yöntemi genellikle uykusuzluğun nedeninin psikolojik sorunlar olduğunda kullanılmaktadır. Uykusuzluğun ortaya çıkmasına neden olan düşüncelerin, stres yaratan duyguların fark edilmesi ve kontrol edilerek atlatılmaya çalışmasını amaçlayan bilişsel davranışçı terapi yöntemi, uykusuzluğun tedavisinde oldukça etkili bir yöntemdir.
Uykusuzluk sorunun çözülmesi için kişiler kendileri de bazı önemler alabilirler. Yatmadan önce çay, kahve gibi kafein içeren içecekler tüketmemek, gündüz uyuyamamaya gayret etmek, belirli bir saatte uyumak ve uyanmak uykusuzluk için alınabilecek önlemlerdir.
