Diyaliz solüsyonu (Diyalizat ) hemodiyaliz anında kullanılan, atık ürünleri ve fazla sıvıyı kandan uzaklaştırmaya yardımcı olan bir sıvıdır.
Hemodiyaliz Su Sistemi
Hemodiyalizde Su Hemodiyaliz hastaları bir diyaliz seansında yaklaşık olarak 120,150 litre arası diyaliz solüsyonuyla karşılaşır. Diyaliz solüsyonundaki düşük molekül ağırlıklı kirleticiler işlem sırasında kana geçer, Hastanın zarar görmesini engelleyebilmek veya en aza indirmek için diyaliz solüsyonunun kimyasal ve mikrobiyolojik saflığı sağlanmalıdır.
Diyaliz solüsyonu iki bileşenden oluşur, bir saf su ve iki konsantreden hazırlanır. Konsantre elektrolitleri içermektedir ve konsantreler ticari kaynaklardan sağlanırken, özellikleri standardize edilmiştir. Su ise, şebeke sisteminden sağlanır. Şebeke suyuna ilave edilen bazı maddelerin diyalizatta bulunması hastalara olası zararlar vermektedir, bu nedenle şebeke suyu diyaliz tedavisinde kullanılmadan önce işlemden geçirilerek hazırlanır.
Suda Bulunan Bazı Kirleticiler
Alüminyum: Şehir şebeke sularında çöktürücü ajan olarak suya ilave edilmektedir. Sudaki alüminyum kemik hastalığı, diyaliz ensefalopatisi ve anemiye neden olur.
Kloramin: Bakteri üremesini engellemek amacıyla şebeke sularına konur. Ayrıca Hemolitik anemiye neden olmaktadır.
Florür: Diş çürüklerini azaltmaya yardımcı olması amacıyla şebeke sularına ilave edilmektedir. Fazla florür ise kaşıntı, bulantı, ventriküller fibrilasyona neden olabilmektedir.
Bakır ve çinko: Metal boru ve donanımlardan sızması olasıdır ve hemolitik anemiye neden olabilir.
Bakteri ve Endotoksinler: Bakterilerin çoğalmasını önleyebilmek için şehir suyuna ilave edilen maddeler, diyaliz ünitesinin su arıtma sistemi işlemden geçerken ayrıştırılır. Bu sebeple hem su, hem de kesin diyaliz solüsyonu bakteriler ve endotoksinleri ile mikrobiyolojik bulaşıma açıktır. Endotoksinler, bakteri DNA parçaları, endotoksin parçaları gibi diğer bakteriyel ürünler diyalizör membranlarından direkt olarak kolay şekilde geçebilmektedir, ve pirojenik reaksiyonları ve diğer istenmeyen etkilere sebebiyet vermek üzere kana geçmektedir.
Suyun ve Diyaliz Solüsyonunun Kalitesi
Tıbbi Cihazları Geliştirme Derneği ve Avrupa Farmakopesi, diyaliz solüsyonunu hazırlamak için kullanılacak suyun saflığı ile ilgili minimum standartları belirlemiştir.
AAMI diyaliz solüsyonu hazırlamak için kullanılacak ürün suyun bakteri sayısı belirtilen standartlar neticesinde <200 koloni oluşturan ünite (CFU)/ml ve endotoksin miktarının <2 CFU/ml olması gerekmektedir.
Avrupa Farmakopesi ise, diyaliz solüsyonu hazırlamak için kullanılacak ürün suyun bakteri sayısının belirtilen standartlar neticesinde <100 CFU/ml ve endotoksin miktarının <0.25 CFU/ml olması gerekmektedir.
Endotoksin ve parçalarının diyaliz solüsyonundaki düşük düzeylerinin pirojenik reaksiyonlara neden olmasa da uzun vadede kronik inflamatuar cevaba neden olabileceği ortaya çıkmıştır.
Diyaliz Sıvısı Fonksiyonları
Diyaliz makinesi tarafından hazırlanan diyaliz sıvısı üremik kandaki kimyasal bileşimi düzeltir. Atık ürünleri ve Elektrolit fazlası maddelerini kandan giderir. Tampon maddesi ve Eksik elektrolit maddelerini ise ekler.
Diyaliz Sıvısı Bileşimi
Diyaliz sıvısındaki eloktrolit konsantrasyonu, normal kan plazmasındaki konsantrasyona yakın olmalıdır. Diyaliz sıvısındaki bikarbonat tampon konsantrasyonu normal kan plazmasındaki kontrasyondan yüksek olmalıdır.
Diyaliz Solüsyonunun Hazırlanması
Oranlama Makineleri ile diyaliz sıvısı konsantre halde imal edilir, makineler bu konsantreyi diyalizere göndermeden hemen önce suya belli oranda karıştırılmaktadır. Diyaliz makinesinin diyalizat konsantresinden sabit bir volüm alıp ısıtılmış saf suyun sabit bir derecesi ile karıştırarak veya konsantre ile suyu karıştırmak için kondüktiviteye dayalı kontrol sistemleri kullanarak nihai diyaliz solüsyonu oluşturan pompaları ve tek yönlü valf sistemleri vardır.
Diyaliz solüsyonunun iyonik içeriği çok dar sınırlar içinde tutulan kondüktivite tarafından kontrol edilir ve kondüktivite bu sınırların dışına çıkarsa alarm çalarak diyaliz işlemi durur.
Nihai Diyaliz Solüsyonu İçeriği
Sodyum, kalsiyum, potasyum içeriği farklı asit konsantreleri seçilerek solüsyonun belirlenmektedir. Ayrıca diyaliz işlemi sırasında sodyum konsantrasyonu makineden bireysel olarak da ayarlanabilmektedir.
Herkes için tek bir bileşim mi?
Diyaliz hastaları kan kimyalarında büyük farklılıklar gösterir ve diyaliz sıvısı da buna uygun biçimde hazırlanmalıdır. Daha başarılı bir hemodiyaliz için diyaliz sıvısının kişiselleştirilmesi önem arz etmektedir.
