Kuru baklagiller ailesine mensup olan mercimek oldukça sık tercih edilen bir besindir. Mercimek besin değeri çok yüksek bir kuru baklagillerdir. Mercimek oldukça sık tüketilen bir gıdadır. Her mutfakta mutlaka bulunan ve özellikle kış aylarında sıkça tüketilen mercimek etle eş değer proteine sahiptir. Bir kilo mercimekte bir kiloluk etle aynı protein değeri, karbonhidrat ve mineraller bulunmaktadır. Besin değeri et kadar yüksek olan mercimeğin sindirimi de et kadar zorlayıcıdır.
Etin sindirimine yardımcı olması için domates yenmesi önerilir. Aynı şey mercimek içinde de geçerlidir. Mercimeğin yanında mutlaka domates tüketilmelidir. 100 gram mercimeğin içinde yaklaşık 350 kalori vardır. Kalorisi yüksek olan mercimeğin yoğun lif içermesi sebebiyle kilo almaya etkisi yoktur. Mercimek ekim, kasım aylarında dikilir. Mercimek bir yıllık bitkidir. Mercimek fiyatları mercimek çeşitlerine göre farklılık göstermektedir. Yeşil mercimek ile kırmızı mercimek, kırmızı mercimek ile beluga mercimeğin fiyatı aynı değildir.
MERCİMEK ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Mercimek kuru baklagil ailesinin bir üyesidir. Mercimeğin birçok farklı çeşidi vardır. Mercimek boyutları bölgelere göre de farklılıklar göstermektedir. Akdeniz bölgesinde mercimek büyük, Afganistan’da küçük, Anadolu’da orta büyüklüktedir. Mercimeğin tarihi ilk dağlara kadar gitmektedir. Diğer yıl yeniden ekilmesi gerekmektedir. Mercimek çeşitleri göre de farklılık gösterir. Türk standartların göre 143 tane mercimek çeşidi olduğu bilinmektedir. Bunlar öncelikle iç ve kabuklu mercimek olmak üzere ikiye ayrılır. İç mercimek grubu da ikiye ayrılır. Bunlar; kırmızı iç mercimek ve yeşil-sarı iç mercimektir. Kabuklu mercimekler konu başlığında kırmızı mercimek, sultani mercimek, yeşil mercimek bulunur. Mercimek fiyatları ise değişkenlik göstermektedir.
1. İÇ MERCİMEK
İç mercimekler annelikle daha yumuşak ve şişman olur. Yumuşak oldukları için genellikle çorba yapımında tercih edilir.
Kırmızı iç mercimek; kırmızı, turuncu renktedir. Nişasta oranı en fazla olan mercimek türüdür. İyi yıkanmalıdır. Çorba yapımında kullanılır. Kırmızı mercimeklerin boyutları değişmektedir. Ülkemizde çorba yapımında daha çok kırmızı mercimek tercih edilir.
Yeşil-sarı iç mercimek; bu gruba giren mercimekler genellikle hazır çorba yapımında kullanılır. Protein oranı oldukça yüksektir. Yurt dışında kırmızı mercimekten daha çok tercih edilmektedir.
2. KABUKLU MERCİMEK
Kabuklu mercimekler iç mercimeklere oranla daha sert ve incedir. Yemek veya mantı yapımında ülkemizde sıkça kullanılır.
Kabuklu kırmızı mercimek; tüketime hazır hale gelmesi için işlenerek kabuklarının soyulması gerekmektedir.
Sultani mercimek; bu gruptaki mercimekler genellikle yeşil veya sarı renktedir. Benekli yapıda da olabilirler. Diğer mercimek türlerinden daha büyük boyuttadırlar.
Yeşil mercimek; diğer mercimek türlerinden daha sert yapıdadırlar. Bu mercimek türü pişirildiğinde kolay kolay dağılmamaktadır. Bu yüzden yemek yapımında tercih edilmektedir. Yeşil mercimek diğer mercimek türlerinden besin değeri bakımından daha zengindir. Protein değeri etle aynıdır.
3. DİĞER MERCİMEKLER
Bu mercimekler genellikle yurt dışında yetiştirilir. Ülkemize ihraç ile gelmektedir.
Kahverengi mercimek; bu mercimeğin lif oranı diğere tüm mercimeklerden daha yüksektir. Bu yüzden sporcular ve sağlıklı beslenen kişiler tarafından oldukça fazla tüketilmektedir. Kahverengi mercimeğin hadi şekerimsi ve aromalıdır. Bu yüzden genellikle çorba yapımında ve salata yapımında kullanılır. Oldukça sert yapıdadır ve kolaylıkla dağılmaz.
Puy Mercimeği; yuvarlak ve oldukça küçüktür. Oldukça kolay pişmektedir. Oldukça besleyici olan bu mercimek küçük olmasına rağmen piştikten sonra dağılmaz. Bu yüzden salatalarda oldukça fazla tercih edilir.
Beluga Mercimeği; Siyah mercimek olarak da bilinen beluga mercimeği diğer türlere oranla daha sert ve küçüktür. Piştiğinde parlaklaşan beluga mercimeği piştiğinde siyah değerli taşlara benzemektedir. Çorbası, salatası, mezesi oldukça fazla tercih edilmektedir. Bol lif ve protein içerir. Diğer mercimeklere oranlara besin değerleri çok daha fazladır. Protein bakımından zengin olması sayesinde vegan ve vejeteryan beslenen kişiler tarafından oldukça tercih edilmektedir. Etle ayınan proteinin eş değer protein siyah mercimekle almak mümkündür. Suriye’de oldukça fazla yetişen beluga mercimeği antioksidan içerir. Antioksidanlar yaşlanma karşıtıdır ve birçok hastalığa iyi geldiği bilinmektedir. Diyabet, kalp hastalıkları ve kansere karşı koruyucu özelliği vardır.
YEŞİL MERCİMEĞİN FAYDALARI
Yeşil mercimek; diğer mercimeklere oranla daha fazla protein içermektedir. Bir kilo et ve bir kilo yeşil mercimeğin protein değeri eş değerdir. 100 gram mercimek 365 kalori olmasına rağmen kilo almaya neden olmaz. Yeşil mercimeğin faydaları oldukça fazladır. İçerdiği protein miktarı sayesinde tokluğun uzun süre korunmasına yardımcı olur. Yeşil mercimek A, B, C, K vitaminleri bakımından oldukça zengindir. Vücudun ihtiyacı olan vitaminleri bünyesinde barındırır.
İçerdiği protein sayesinde organların onarımı ve kas yapısını güçlendirir. Yeşil mercimek diyanet ve kalp hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Mercimekte bulunan lifler sayesinde kan şekeri seviyeleri kontrol altında tutmasına yardım eder. Lif içeren besinler geç sindirildiği için kan şekerini dengeler. Magnezyum içerdiği için kalp rahatsızlıklarına iyi gelir. Mercimek lif açısından zengin olduğundan sindirime yardım olarak metabolizmaya hızlandırır. Mercimek içerdiği lektin sayesinde kanseri hücrenin büyümesini engeller.
KIRMIZI MERCİMEĞİN FAYDALARI
Kırmızı mercimek protein bakımından oldukça zengindir. Protein diş, kemik ve göz sağlığı için oldukça önemlidir. Kırmızı mercimeğin faydaları oldukça fazladır ama bunlardan ilki cilde çok iyi gelip akne oluşmasını engellemesidir. Yaşlanmayı geciktirir. Kırmızı mercimek yüksek lif oranı sayesinde kilo vermeye yardımcı olur. 100 gram mercimekte yaklaşık olarak 116 kalori bulunmaktadır. Yeşil mercimekten daha düşük kaloriye sahip olan kırmızı mercimek diyetlere daha çok tercih edilmektedir.
YEŞİL MERCİMEK KALORİ VE BESİN DEĞERİ
Yayla Yeşil mercimek oldukça lifli bir gıdadır. Glisemik indeksi oldukça düşüktür. 100 gram bir mercimek yaklaşık 350kaloridir ve içinde %60 karbonhidrat, %40 protein %3 yağ bulunmaktadır. Ve yüksek oranda kalsiyum, demir, magnezyum, C, D ve B6 vitamini içerir.
KIRMIZI MERCİMEK KALORİ VE BESİN DEĞERİ
Kırmızı mercimek protein değeri oldukça yüksek olan besindir. 100 gram kırmızı mercimeğin içinde %48 karbonhidrat, %30 protein ve %2 oranında yağ vardır. Bunlara ek olarak kalsiyum, demir, sodyum, A ve C vitamini bulunmaktadır. Kırmızı mercimek kalori değeri 100 gramda 116 kaloridir. Spor ve diyet yapanların en çok tükettiği besindir. Yayla yerli kırmızı mercimek çok tercih edilen bir üründür.
YEŞİL MERCİMEK NASIL HAŞLANIR VE YAPILIR?
Yeşil mercimek pişirmeden önce paketli alınmış bile olsa mutlaka taş var mı diye bakılmalıdır. Kök bitki olduğu için ve taş ile çok benzer olduğu için görünmeyen taşlar çıkabilir. Taşlar ayıklandıktan sonra iyice yıkanan mercimek tencereye alınır. Tencereye mercimeğin üzerini 3-4 parmak geçecek kadar su koyulur. Kaynamaya başlayan mercimeğin kara suyu dökülür ve sıcak su koyularak tekrar kaynatılmaya devam edilir. İlk kara suyunun dökülme nedeni bu suyun acı olmasıdır. Yeşil mercimek haşlama süresi tencerede 40 dakikada, düdüklüde 20 dakikada pişecektir.
KIRMIZI MERCİMEK NASIL HAŞLANIR VE YAPILIR?
Taşlarından ayıklanan ve yıkanan mercimek tencereye alınır ve üzerini 3 parmak geçecek kadar su koyulur. Kırmızı mercimek yeşil mercimeğe oranla daha hızlı pişmektedir. Tencerede 30, düdüklüde 15 dakikada pişer.
MERCİMEK DÜDÜKLÜDE PİŞİRİLİR Mİ?
Mercimek oldukça sert bir baklagil gibi görünsede hızlı pişen ve dağılan bir baklagildir. Fakat günümüz hız çağıdır. Her şey hızlı olmalıdır. Bu yüzden düdüklü de oldukça kısa bir sürede mercimeği pişirmek mümkündür.
